Ankara Üniversitesi Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü’nün (HTE)’nin kurulma önerisi, 2006 yılında Ankara Üniversitesi koordinasyonunda Devlet Planlama Teşkilatı desteği ve üniversitelerarası işbirliği ile yürütülen “Türk Hızlandırıcı Merkezi (THM) Teknik Tasarımı ve Test Laboratuvarları” konulu proje kapsamında yapılmış, hazırlanan kuruluş gerekçesi Ankara Üniversitesi Senatosunun 15.04.2008 tarihli toplantısında alınan karar ile Yüksek Öğrenim Kuruluna (YÖK) iletilmiştir. Bu öneri 12.08.2010 tarihinde YÖK Genel Kurulunda kabul edilerek ve Bakanlar Kuruluna sunulmak üzere Milli Eğitim Bakanlığına iletilmiştir. HTE, Milli Eğitim Bakanlığının 19.01.2010 tarihli yazılı teklifinin 01.02.2010 tarihinde gerçekleştirilen Bakanlar Kurulunda onaylanması ve alınan kuruluş kararının 26.02.2010 tarihli, 27505 sayılı Resmi Gazetede 2010/103 sayılı kararname yayınlanması ile kurulumu gerçekleşmiştir.
HTE, THM projesi kapsamında Ankara Üniversitesi 50. Yıl Kampüsünde TARLA Hızlandırıcı Tesisi ile birlikte inşa edilen ve 09.05.2011 tarihinde hizmete açılan binasında hizmet vermektedir. 2011-2020 yılları arasında, Kalkınma Bakanlığı (sonrasında Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı) tarafından desteklenen “Elektron Hızlandırıcısı ve Lazer Tesisi – TARLA” tasarımı, kurulumu görevlerini üstlenmiştir. 2020 yılında TARLA projesi 6550 kapsamında araştırma merkezi olması nedeniyle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlanmıştır. HTE ise Ankara Üniversitesi 50. Yıl Kampüsünde Türkiye’de ilk hızlandırıcı ve dedektör çalışmalarını yapan enstitüsü olarak hizmete devam etmiştir.
2018 yılında Hızlandırıcı ve Dedektör Teknolojileri Tezli Yüksek Lisans (Türkçe) programının açılmasının uygun görüldüğü hakkında Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'ndan alınan 20.07.2018 tarih ve 75850160-104.01.03.01-E.56932 sayılı yazı ile Enstitümüz faaliyetlerine başlamıştır. Eğitim faaliyetlerine ise 2021-2022 güz döneminde “Hızlandırıcı ve Dedektör Teknolojileri Tezli Yüksek Lisans (Türkçe)” programı çerçevesinde başlamıştır. 2023 yılında ise “Hızlandırıcı ve Dedektör Teknolojileri Tezli Yüksek Lisans (İngilizce)” ve “Hızlandırıcı ve Dedektör Teknolojileri Doktora” programı başlamıştır.
Enstitümüzde, ülkemizde parçacık hızlandırıcıları ve ilgili teknolojilerde öncü ve lider olma, ilgili konularda yüksek lisans/doktora programları, çeşitli kurslar ve seminerler ile uzman yetiştirme, yurtiçi ve yurtdışı yeni araştırma projelerine ev sahipliği yaparak uluslararası bilinilirliği artırma faaliyetler devam etmektedir.
