Sosyal Bilimler Enstitüsü

Bilgi ve Belge Yönetimi (YL) Programı

  • Derece Yüksek Lisans
  • Program Tipi Tezli Yüksek Lisans
  • Program Dili Türkçe
  • Eğitim Türü Program tam zamanlıdır.
  • Program Direktörü Prof. Dr. Sacit ARSLANTEKİN

Tanıtım

Ankara Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü,1954-1955 öğretim yılında “Kütüphanecilik Enstitüsü” adı altında kurulmuştur.Kütüphanecilik Eğitiminin resmi olarak üniversite düzeyinde verilmeyebaşlamasıyla Kütüphaneciliğin Türkiye’de bir meslek olarak kabul edilmesisağlanmış, mesleki çalışmalar bilimsel niteliğe kavuşmuştur. 1964 yılında“Kütüphanecilik Bölümü” adını alan bölüm, daha sonraki yıllarda kurulan diğerKütüphanecilik Bölümlerine köklü bir örnek olmuştur. Bölümün amacı başlangıçta kütüphaneci yetiştirmekiken, sonraki tarihlerde bu amacının kapsamını genişletmiştir. 1970’denbaşlayarak bilgi bilim ile ilgili dersler programlarda yer almaya başlamıştır.1989-1990 öğretim yılında Dokümantasyon-Enformasyon ile Arşivcilik AnabilimDalları oluşturulmuş, böylelikle Kütüphanecilik de dâhil olmak üzere üçAnabilim Dalı, bölümün bünyesinde yer almıştır. Her türlü bilgi kullanıcısının,hangi ortam üzerinde olursa olsun, bir bilgi merkezine bağımlı kalmaksızın,gereksinme duyduğu doğru ve anlamlı bilgiye hızla erişmesini içeren bir kavramolan bilgi bilim, özellikle Dokümantasyon-Enformasyon Anabilim Dalıprogramlarında yoğun olarak işlenmiştir. Günümüzde bilgi ve iletişimteknolojilerinde meydana gelen gelişmeler, bilginin işlenebilme, erişilebilmeve iletilebilme kapasitesini artırmış ve hızlandırmıştır. Ağlar sayesindebirbirine bağlanabilen bilgisayarlar aracılığı ile dünya küçülmüş, küreselleşmeolgusu yaygınlık kazanmıştır. Teknolojinin ve Internet’in sunduğu olanaklar,ağa aktarılan bilgi miktarı ile bilginin erişim ve dolaşım hızını büyük ölçüdeartırmıştır. Bu durum, ekonomik ve toplumsal yapıyı derinden etkileyen hızlıdeğişim ve dönüşümlere yol açmaktadır. İçinde bulunduğumuz çağı simgeleyen‘bilgi’, doğal olarak bu çağa özgü toplumun, niteliğini, iş görme yöntemleri veiş süreçlerini de değiştirmektedir. Bilgi toplumunu oluşturacak bireylerinsorun çözme ve karar verme aşamalarında bilgiye gereksinim duyan, gereksinimduyduğu bilgiye erişebilen, onu yorumlayabilen, kullanabilen ve edindiğibilgiyi temel alarak yeni bilgiler üretebilen ‘bilgi okuryazarları’ olmalarıöngörülmektedir. Teknolojinin değiştirdiği bir toplumda, bireylerin bilgi okuryazarıolma zorunluluğu, kütüphaneleri ve diğer bilgi merkezlerini, bilgiokuryazarlığını öğreten bir eğitim merkezi haline dönüştürmüştür.Kütüphaneciler, günümüzde, geleneksel kütüphanecilik işlemlerinin yanı sırabilgi paylaşımı ve yayımını artırmak için bilgi teknolojilerinin kullanımıyollarını da öğreten kişiler olmuşlardır. Bütün bu gelişmeler, genelde bilgi çağını yakalamayolunda ilerleyen Türkiye’yi, kuruluşundan bu yana üniversite düzeyindekütüphaneci yetiştiren Bölümümüzü etkilemiştir. Eğitilen insan gücünün çağıngerektirdiği nitelikler doğrultusunda yetiştirilmesi yönünde değişiklilikleryapılmıştır. Özellikle 1990’lı yıllardan başlanarak kütüphanecilik kavram veanlayışındaki gelişmeler, ders programlarına da yansıtılmıştır. Günün bilgiye yönelik gelişmelerini yakındanizlemeyi ilke edinen bölümün, işlevini yansıtmakta yetersiz kalan ismi,gelişmeler doğrultusunda, bilgi ile ilgili tüm güncel unsurları, yeniteknikleri, teknolojileri, kullanıcıları ve kurumları içerecek şekildedeğiştirilmiştir. Yüksek Öğretim Kurulu’nun kararı ile yeni adı “Bilgi ve BelgeYönetimi Bölümü” olan Bölüm, 2002-2003 öğretim yılından itibaren bölümdüzeyinde ve eşit ağırlıklı puan türüne göre öğrenci alınmaya başlanmıştır. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü’nün amacı, bilgive/veya bilgi kaynaklarının derlenmesi, düzenlenmesi, erişimi ve yayımısürecini içeren “bilgi yönetimi” işlevini gerçekleştirecek insan gücünüyetiştirmektir. Bu insan gücünün kütüphaneler, arşivler, dokümantasyon veenformasyon merkezlerinin tümünü içine alan bilgi merkezlerini yönetebilecek,bilgi ve iletişim teknolojilerini yoğun olarak kullanabilecek, bilgi erişimyöntem ve tekniklerini her düzeyden bireye öğretebilecek, ayrıca bilgi bilimindüzenleme ve erişimle ilgili alanlarını iş ve yönetim yaklaşımıyladeğerlendirebilecek bilgi ve belge yöneticileri olarak yetiştirilmesihedeflenmiştir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kazandığı ivme veçağdaş bilgi hizmetlerinin gerektirdiği yenilikler doğrultusunda ders programısürekli olarak gözden geçirilmektedir. Program, öğrencileri araştırmayayönelten, mesleğin temel sorunlarını ele alan, güncel konuları içeren dersleri,seminerleri, laboratuvar ve kütüphane çalışmalarını kapsamaktadır. Bilgi kaynaklarıve hizmetleri, bilginin organizasyonu, bilgi erişim, bilgi okuryazarlığı,kullanıcı araştırmaları, bilgi yönetimi, belge yönetimi, arşivcilik, elyazmaları/nadir eserler ve bilgi teknolojileri Bölümün temel araştırma alanlarıarasında yer almaktadır. Bölümde 9 öğretimüyesi, 4 araştırma görevlisi ve 1 uzman bulunmaktadır

Programın Amacı

Öğrencilere, kuram ve uygulamada en üst düzeyde mesleki yeterlilik kazanacakları akademik ve entelektüel bir çevre sunmak,Bilgi ve belge yönetimi alanında ulusal ve uluslararası gelişmeleri, araştırmaları ve çalışmaları takip etmek,Türkiye’de kütüphane, arşiv ve müzelerin hizmetlerinin kalitesini artırmaya yardım etmek,Bilgi ve belge yönetimi alanındaki sorunlara çözümler üretmek,Bilgi profesyonellerinin mesleki gelişimlerine katkıda bulunmak,Türkiye’nin sosyal ve kültürel gelişimini desteklemektir.

Ders Listesi

Ders Kazanımları

Bilgi ve belge yönetimi alanında gerekli bilgi,beceri ve yetkinlikleri kazanır.
Bilgi toplumunun doğuşu, özellikleri, ilkel toplumdan bilgi toplumuna geçişte bilginin değeri, küreselleşme, bilgi merkezlerinin bilgi toplumunda üstlendikleri yeni sorumluluklar, bilgi toplumu konularını inceler ve araştırır.
Okuryazarlık, kendi kendine öğrenme, öğrenmeyi öğrenme, e-öğrenme, öğrenen toplum, açık toplum, bilgi toplumu ve bilgi kültürü kavramları arasında bağlantı kurar.
Bilginin üretilmesi, elde edilmesi, paylaşılması, kullanılması ve yönetilmesi aşamalarında iletişim kanallarının rolü ve ayrıca bütün örgütte bilginin kolektif ve sistematik olarak yaratılması, paylaşılması, uygulanmasında iletişim olgusu konularında uygulama becerisi kazanır.
• Bilgi politikalarını inceler ve analiz eder.
• Endüstri sektöründeki bilgi sistemleri, bilgi akış süreçleri ve bilgi yönetim süreçlerini irdeler. Bilgi gereksinimlerini tanımlar.
Bilginin elektronik formda sağlanması, depolanması, organizasyonu ve iletişim ağlarından kullanıcı dostu arayüzler ve metadatalar aracılığı ile taranması, erişimi ve sunumu konularında uygulama becerisi kazanır.
• Bilgi merkezlerinde işbirliği ve konsorsiyum oluşumları konularını irdeler.
Bilgi merkezleri ve hizmetlerinin kamu yönetimi ile ilişkisini, yasal-idari düzenlemeler ve gereklilikleri ile kamu bilgisinin yönetiminde bilgi merkezlerinin konumu ve işlevlerini inceler.
• Bilgi merkezlerinde kullanılan standartları inceler ve analiz eder.
• Bilgi’nin toplumun ortak entelektüel ürünü olarak kurumsal yapısını disiplinlerarası gelişim çerçevesinde değerlendirir, günümüzün bilgi üretim ve paylaşım akımları bağlamında, sosyal ağlar, semantik web ve bilimsel bilginin sosyal yapıya dönüşümüne ilişkin öngörülerde bulunur.
Bilgi danışmanlığı konusunda uygulama becerisi kazanır.
• Bibliyografik denetim araçları ve kaynaklarını kullanma becerisi kazanır.
• Türkiye’de yayıncılık faaliyetleri hakkında analizler ve incelemeler yapar.
• Kütüphane otomasyonunda uygulama programları ve işletim sistemleri ile ilgili uygulama becerisi kazanır.
• Fiziksel ve elektronik bilgi kaynaklarının birbirleri ile ilişkilerinin sayısal teknikler kullanılarak tanımlandığı enformetrik yasalarını uygular.
• Açık erişim ve kurumsal arşivlerle ilgili standartlara, uluslararası ve ulusal işlerlik çerçevesinde kurumsal ve ulusal politikaların oluşturulmasına yönelik bilgi ve deneyim kazanır.
• Elektronik arşiv çalışmalarını değerlendirir.
• Modern arşivcilik ilke ve yöntemlerini uygular.
• Arşiv belgelerinin düzenlenmesi, erişim araçları ve stratejilerini tanımlama, geliştirme, bütünleştirme, uygulama adımlarını belirleme ve gerçekleştirme becerisi kazanır.
• Elektronik belge yönetim sistemini tanımlama, geliştirme, bütünleştirme, uygulama adımlarını belirleme ve gerçekleştirme becerisi kazanır
• Kurumlarda bilgi ve belge yönetim sistemini tanımlama, geliştirme, uygulama adımlarını belirleyebilir ve gerçekleştirebilir.
• Kamu kurum ve kuruluşlarda bilgi ve belge kayıtlarına yönelik metadata standartlarını uyarlayıp ilgili kuram ve yöntemlerine yönelik uygulama becerisi kazanır.
• Kamu ve/veya özel kuruluşlarda üretilen belgelerin güvenliğinin sağlanması ve bilgi sızmaların engellenmesi için alınabilecek önlemleri belirler.
Ulusal ve uluslararası projelerde bireysel ve ekiple çalışma becerilerini kullanma
Çalışmalarında bilimsel araştırma becerilerini kullanma
Etik kurallara uyma
İletişim becerilerini etkili kullanma
Alanla ilgili uluslararası alanyazını izleyecek düzeyde bir yabancı dili etkili kullanma
Üst düzey düşünme becerilerini (eleştirel düşünme, problem çözme, yaratıcı düşünme, karar verme, yansıtma) kullanma
Alanı ile ilgili ulusal ve uluslararası düzeyde alanyazını inceleyerek değerlendirir.
İncelediği alanyazına dayalı olarak araştırma önerileri geliştirir.
Geliştirdiği önerilerden bir konu belirler ve bu konu hakkında rapor hazırlar.
Hazırladığı araştırma raporunu tartışır ve sunar.

Kazanılan Derece

Bu programı başarıyla tamamlayan öğrenciler Yüksek Lisans derecesi kazanırlar.

Kariyer Seçenekleri

Programdan mezun olanlar, özel ve devletkurumlarında (üniversite, araştırma, halk, okul ve özel kütüphaneler, arşivlerve dokümantasyon merkezleri, veri tabanı tasarım, indeksleme ve öz çıkarmahizmetleri, arama motorları, yazılım firmaları, haber ajansları, yayıncılar vearaştırma & geliştirme merkezleri vb.) iş bulabilmektedirler. Mezunlar, kütüphaneci, bilgi profesyoneli, arşivci,akademisyen, sistem analisti, web tasarımcısı vb. gibi unvanlaralabilmektedirler. Ayrıca alanla ilgili bazı kurumlarda yönetici olarak daçalışabilmektedirler.

Akademik Gelecek

Bu programdan mezun olan öğrenciler, doktora programlarında öğrenim görmek üzere başvuruda bulunabilirler.

Mezuniyet Şartları

Tezli yüksek lisans programları 21 ulusal krediden ve 120 AKTS kredisinden az olmamak koşuluyla en az yedi ders, bir seminer, diğer öğrenim etkinlikleri ve tez çalışmasından oluşur. 120 AKTS kredisinin 60 AKTS kredisi dersler ve seminerden, 60 AKTS kredisi de tez çalışmasını içeren uzmanlık alan derslerinden oluşur. Tezsiz yüksek lisans programları 30 ulusal kredi ve 90 AKTS kredisinden az olmamak koşuluyla en az on ders ile dönem projesinden oluşur. Başarı puanı 4.00 üzerinden değerlendirilir. Yarıyıl sonu veya bütünleme sınavlarında başarılı sayılmak için yüksek lisans öğrencilerinin 4.00 üzerinden en az 2.75 almaları gerekir.

Kazanılan Derece Şartları

Tezli yüksek lisans programları 21 ulusal krediden ve 120 AKTS kredisinden az olmamak koşuluyla en az yedi ders, bir seminer, diğer öğrenim etkinlikleri ve tez çalışmasından oluşur. 120 AKTS kredisinin 60 AKTS kredisi dersler ve seminerden, 60 AKTS kredisi de tez çalışmasını içeren uzmanlık alan derslerinden oluşur. Tezsiz yüksek lisans programları 30 ulusal kredi ve 90 AKTS kredisinden az olmamak koşuluyla en az on ders ile dönem projesinden oluşur. Başarı puanı 4.00 üzerinden değerlendirilir. Yarıyıl sonu veya bütünleme sınavlarında başarılı sayılmak için yüksek lisans öğrencilerinin 4.00 üzerinden en az 2.75 almaları gerekir.

Sınavlar, Değerlendirme ve Notlandırma

Harf notlarının katsayıları ve 100 puan üzerinden karşılıkları aşağıda gösterilmiştir.Puanlar                Notlar                   Katsayılar90-100                  A                            4,0085-89                    B1                          3,5080-84                    B2                          3,2575-79                    B3                         3,0070-74                    C1                          2,7565-69                    C2                          2,5060-64                    C3                          2,0050-59                    F1                           1,5049 ve aşağısı       F2                           0,00Bir öğrencinin bir yarıyılda/yılda aldığı derslerden (C1) 2,75 ve üstünde not aldığı dersler sayılır. Öğrenci, zorunlu derslerden başarılı olmak zorundadır. Başarısız olunan seçmeli dersler yerine farklı ders alınabilir.

Nasıl Kayıt Olabilirim?

Tezli ve tezsiz yüksek lisans programlarına başvuruda bulunacak adayların aşağıdaki koşulları sağlamış olması gerekir:a) Bir lisans diplomasına sahip olmaları, yabancı ülkelerdeki lisans programını bitirmiş Türk uyruklu öğrencilerin Yükseköğretim Kurulundan alacakları denklik belgesine de sahip olmaları gerekir ve lisans not ortalamasının, ikinci öğretimde yürütülen tezsiz yüksek lisans programları için de geçerli olmak üzere, 4.00 katsayı üzerinden en az 2.00 olması gerekir.b) ALES’ten başvurdukları programın puan türünde en az 55 tam puan almış olmaları gerekir. Uluslararası geçerliği olan lisansüstü giriş sınavı sonuçları bu Yönetmeliğin 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre değerlendirilebilir. En az 55 ALES puanı sağlayarak lisansüstü eğitime başlamış ancak, herhangi bir anabilim dalı lisansüstü programından ilişiği kesilerek veya bir lisansüstü programı tamamlayarak yeniden başka bir programa başlamak isteyen öğrencilerden en fazla bir yarıyıl ara vererek başvuranlar için ALES koşulu aranmaz.c) YDS’den en az 50 puan veya Üniversitelerarası Kurulca kabul edilen ve bu Yönetmeliğin 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre ulusal veya uluslararası bir sınavdan eşdeğeri puan almak zorundadırlar. Tezsiz yüksek lisans programlarında yabancı dil sınav puanı zorunlu değildir; ancak tezsiz yüksek lisans programına öğrenci kabulünde ilgili anabilim dalı akademik kurulu önerisi ve enstitü yönetim kurulu onayı ile yabancı dil koşulu da aranabilir.ç) Adaylar mülakatta 100 tam puan üzerinden değerlendirilir. Mülakatta, talep edilmişse, adayın sunduğu referans mektubu ve neden yüksek lisans yapmak istediğini, hedeflerini belirten kompozisyonu dikkate alınarak sözlü değerlendirme yapılır.d) Yüksek lisans programlarına öğrenci kabulünde; ALES puanı, lisans not ortalaması ve mülakat sonucu değerlendirilir. Değerlendirmede ALES puanının % 50'si, lisans not ortalamasının % 20'si ve mülakat sonucunun % 30'u dikkate alınarak anabilim dalı akademik kurulu önerisi ve enstitü yönetim kurulu kararıyla en az toplam 65 puan alanlar arasında sıralama yapılır.e) ALES puanı koşulu aranmayan tezsiz yüksek lisans programlarına öğrenci kabulünde; lisans not ortalaması ve mülakat sonucu değerlendirilir. Değerlendirmede lisans not ortalamasının % 50'si ve mülakat sonucunun % 50'si dikkate alınarak anabilim dalı akademik kurulu önerisi ve enstitü yönetim kurulu kararıyla en az toplam 65 puan alanlar arasında sıralama yapılır.f) Güzel Sanatlar Fakültesi ile Devlet Konservatuvarı anabilim/anasanat dallarına öğrenci kabulünde ALES puan koşulu aranmaz. Öğrenci kabulünde bu maddenin birinci fıkrasının (e) bendi hükümleri uygulanır.