Sosyal Bilimler Enstitüsü

Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları (DR) Programı

Tanıtım

Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalında Güneybatı lehçe grubundan Azerbaycan, Türkmen, Gagauz, Halaç ve Horasan lehçeleri, Güneydoğu lehçe grubundan Özbek ve Uygur lehçeleri, ayrıca Salar ve Sarı Uygur lehçeleri, Kuzeybatı lehçe grubundan Tatar, Başkurt, Kazak, Kırgız lehçeleri, ayrıca Karaçay-Malkar, Kumuk, Nogay, Karayim lehçeleri, Kuzeydoğu lehçe grubundan Altay, Tuva, Hakas, Saha, Şor lehçeleri eş zamanlı ve art zamanlı dilbilim yöntemleri kullanılarak ve sosyo-kültürel yaklaşımlarla incelenmektedir.

Programın Amacı

En eski dönemlerden bugüne Türkçenin modern türlerinin gelişimini, Genel Türk dili içindeki yerini, bu lehçelere özgü dilsel özellikleri, ağız ilişkilerini ve diğer lehçe grupları ile ilişkilerini kavramış, Türk lehçelerinin araştırılması tarihi, yazı dili olma süreci, söz konusu halkların tarihi, kültürü, yazılı ve sözlü edebiyatları konularında kapsamlı literatür bilgisine sahip, bilimsel düşünme, çağdaş araştırma yöntemlerini kullanma, bilimsel bilgiye ulaşma ve topluma aktarma yeteneğine sahip, alanı ile ilgili problematik konuları tespit edebilen ve çözüm yolları üretebilen Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları alanında araştırmacı, akademisyen ve dil uzmanı olarak görev yapabilecek nitelikte bireyler yetiştirmek.

Ders Listesi

Ders Kazanımları

Türk lehçelerinin Genel Türk dili içindeki yerini, Türk lehçelerini birbirinden ayıran ve her dil türüne özgü ses, biçim, söz dizimi, söz varlığı ve anlam özelliklerini bilir. Türk lehçelerinin araştırma tarihini ve yapılan çalışmaları bilir. Türk lehçelerinin gelişim tarihini analiz eder. Türk lehçelerinin diğer dillerle ilişkilerini ve dil içi ilişkileri, sonuçlarını değerlendirir. 
Türk lehçelerinin ses, biçim, söz dizimi, söz varlığı ve anlam özellikleri ile ilgili problematik konuları belirler ve çözüm önerileri üretir.
Türk lehçelerinin gelişimlerindeki çeşitli süreç ve aşamaları ve sonuçlarını değerlendirir.
Türk lehçelerinin araştırma tarihini, etaplarını ve yapılan çalışmaları değerlendirir.
Türk lehçeleri ile ilgili toplumdilbilimsel süreçleri ve sonuçlarını değerlendirir.
Türk lehçelerinin standartlaşmışlık düzeyini değerlendirir.
Alan araştırması yöntem ve tekniklerini değerlendirir.
Modern araştırma yöntem ve yaklaşımlarını eski dönemlerden bugüne Türk dili alanında icra edilen sözlü edebiyat ürünlerine uygular.
Türk halklarının yazılı edebiyatlarında etkin olan edebi akımları değerlendirir.
Türk halklarının önemli temsilcilerini ve eserlerini çeşitli yönleriyle çağdaş eleştiri kuramları doğrultusunda inceler.
Anlam Bilimi ile ilgili kuram ve kavramları modern Türk dili alanına uygular.
Modern araştırma yöntemlerini kullanarak Türk dili alanında söz varlığı unsurlarını çeşitli açılardan inceler.
Çarlık Rusyası, Sovyetler Birliği dönemi ve Sovyetler Birliği sonrasında etkin dil ve kültür politikalarını değerlendirir.
Türklük alanını etkisi altına alan fikir akımlarını değerlendirir.
Türk kültürünün sosyo-kültürel yapısını, bu yapıyı oluşturan aile, eğitim gibi belli başlı kurumları inceler.
Rus oryantalizminin kuruluş, söylem ve dinamiklerini tanır ve değerlendirir.
Eski dönemlerden bugüne Türklük alanındaki tarihsel olayların gelişimini değerlendirir.
Türklük alanındaki inanç sistemlerini değerlendirir.
Dilbiliminin özel konulardaki kavram ve terimlerini Türk dil bilimi alanına uygular.
Türk lehçelerine ait metinlerin gramer incelemesini yapar.
Türk lehçelerinin grameri, yazı dili olarak gelişimi ile ilgili sorunlara çözüm önerileri üretir.
Türk halklarının yazılı ve sözlü edebiyat ürünlerini diğer Türk halkları ve diğer halkların yazılı ve sözlü edebiyat ürünleri ile karşılaştırır.
Alan araştırması yöntem ve tekniklerini belli bir alana uygular.
Türk lehçeleriyle ilgili bilgi ve becerisini kullanarak çeşitli disiplinlerde bilimsel çalışmalar yapabilir.
Türk lehçeleri ile ilgili bilgi, araştırma ve değerlendirmelerini çeşitli düzeylerde paylaşır.
Türk lehçelerinin sözlü ve yazılı edebiyat ürünlerini Türkiye Türkçesine kazandırır.
Çeşitli kurumlara bağlı olarak modern Türk dili alanında alanı ile ilgili çalışmaları
Mesleği ile ilgili konularda bilimsel ölçütlere ve etik ilkelere uygun davranır.
Türk lehçeleriyle ilgili bilgi ve becerisini kullanarak çeşitli disiplinlerde bilimsel çalışmalar yapabilir.
Türk lehçeleri ile ilgili bilgi, araştırma ve değerlendirmelerini çeşitli düzeylerde paylaşır.
Türk lehçelerinin sözlü ve yazılı edebiyat ürünlerini Türkiye Türkçesine kazandırır.
Çeşitli kurumlara bağlı olarak modern Türk dili alanında alanı ile ilgili çalışmalara katkıda bulunur.
Mesleği ile ilgili konularda bilimsel ölçütlere ve etik ilkelere uygun davranır.
Ulusal ve uluslararası projelerde bireysel ve ekiple çalışma becerilerini kullanma
Çalışmalarında bilimsel araştırma becerilerini kullanma
Etik kurallara uyma
İletişim becerilerini etkili kullanma
Alanla ilgili uluslararası alanyazını izleyecek düzeyde bir yabancı dili etkili kullanma
Üst düzey düşünme becerilerini (eleştirel düşünme, problem çözme, yaratıcı düşünme, karar verme, yansıtma) kullanma
Alanı ile ilgili ulusal ve uluslararası düzeyde alanyazını inceleyerek değerlendirir.
İncelediği alanyazına dayalı olarak araştırma önerileri geliştirir.
Geliştirdiği önerilerden bir konu belirler ve bu konu hakkında rapor hazırlar.
Hazırladığı araştırma raporunu tartışır ve sunar.
Alanyazın araştırması yapar.
Alanındaki çalışmalarda yararlanılan ekipmanları kullanabilir.
Doktora yeterlik sınavı hazırlık çalışması süresince elde edilen kaynaklardan sonuçlar çıkarabilir.
Alanı ile ilgili edinilen bilgileri yazılı ve sözlü olarak yorumlayabilir.

Kazanılan Derece

Bu programı başarıyla tamamlayan öğrenciler Doktora Derecesi kazanırlar.

Kariyer Seçenekleri

Mezun öğrencilerimizi geniş bir iş alanı beklemektedir. Mezunlarımız Türk Cumhuriyetleri ile iş yapan özel sektörün sunduğu zengin iş imkanları dışında ilgili kamu kurum ve kuruluşlarında, çeşitli üniversitelerde alan uzmanı olarak da çalışabilmektedirler.

Akademik Gelecek

Bu programdan mezun olan öğrenciler, doktora sonrası programlarında öğrenim görmek üzere başvuruda bulunabilirler.

Mezuniyet Şartları

Doktora programı, tezli yüksek lisans derecesi ile başvuranlar için 21 ulusal krediden ve 240 AKTS kredisinden az olmamak üzere en az yedi ders, seminer çalışması, diğer öğrenim etkinlikleri, yeterlik sınavı, alanıyla ilgili tek ya da çok isimli ulusal ya da uluslararası hakemli bir dergide yayımlanan bir makale, tez önerisi ve tez çalışmasından oluşur. 240 AKTS kredisinin 120 AKTS kredisi dersler ve seminerden, 120 AKTS kredisi de uzmanlık alan derslerinden oluşan tez çalışmasından oluşur.Dört yıllık lisans derecesi ile kabul edilmiş öğrenciler için 42 ulusal krediden ve 300 AKTS kredisinden az olmamak üzere on dört ders, iki seminer çalışması, diğer öğrenim etkinlikleri, yeterlik sınavı, alanıyla ilgili tek ya da çok isimli ulusal ya da uluslararası hakemli bir dergide yayımlanan bir makale, tez önerisi ve tez çalışmasından oluşur. 300 AKTS kredisinin 180 AKTS kredisi dersler ve seminerden, 120 AKTS kredisi de uzmanlık alan derslerinden oluşan tez çalışmasından oluşur.

Kazanılan Derece Şartları

Doktora programlarına başvuruda bulunacak adayların aşağıdaki koşulları sağlamış olması gerekir: a)     Doktora programına başvurabilmek için adayların lisans veya tezli yüksek lisans diplomasına sahip olmaları gerekir. Yabancı ülkelerdeki lisans veya tezli yüksek lisans programını bitirmiş Türk uyruklu öğrencilerin Yükseköğretim Kurulundan denklik belgesi de almaları gerekir. Lisans derecesi ile başvuracak adayların lisans not ortalamalarının 4.00 katsayı üzerinden en az 3.00 veya 100 puan üzerinden eşdeğeri olması gerekir. Tezli yüksek lisans diplomasına sahip adayların yüksek lisans not ortalamasının 4.00 katsayı üzerinden en az 2.75 veya 100 puan üzerinden eşdeğeri olması gerekir.b)    Tezli yüksek lisans diplomasına sahip olan adayların, başvurdukları programın puan türünde ALES’ten en az 55 tam puan almış olmaları gerekir. Dört yıllık lisans diploması ile doktora programlarına başvuran adayların  başvurdukları programın puan türünde ALES’ten en az 80 tam puan almaları gerekir. c)     Doktora programına başvuran adayların YDS’den en az 55 veya Üniversitelerarası Kurul tarafından kabul edilen bir yabancı dil sınavından bu puana eşdeğer bir puan almaları gerekir. Yabancı uyruklu öğrencilerin, ana dilleri dışında İngilizce, Fransızca, Almanca dillerinden birinden YDS’den en az 55 puan veya Üniversitelerarası Kurul tarafından kabul edilen bir yabancı dil sınavından bu puana eşdeğer bir puan almaları gerekir. Anabilim dalı akademik kurulu önerisi ve Enstitü Yönetim Kurulu onayı ile bu dillere ek olarak başka bir dil belgesi de istenebilir.d)    Doktora programına öğrenci kabulünde; ALES puanı, lisans ve/veya yüksek lisans not ortalaması ve mülakat sonucu değerlendirilir. e)    Güzel Sanatlar Fakültesi ile Devlet Konservatuarına öğrenci kabulünde, adı geçen fakülte ve konservatuar mezunlarından ALES puanı istenmez. İlgili anabilim dalı/anasanat dalının önerisi ve enstitü yönetim kurulunun kararı ile yüksek lisans programına kabul için özel koşullar istenebilir.

Sınavlar, Değerlendirme ve Notlandırma

Harf notlarının katsayıları ve 100 puan üzerinden karşılıkları aşağıda gösterilmiştir.Puanlar                  Notlar                    Katsayılar90-100                  A                             4,0085-89                     B1                           3,5080-84                     B2                           3,2575-79                     B3                          3,0070-74                     C1                           2,7565-69                     C2                           2,5060-64                     C3                           2,0050-59                     F1                           1,5049 ve aşağısı         F2                           0,00Bir öğrencinin bir yarıyılda/yılda aldığı derslerden (B3) 3,00 ve üstünde not aldığı dersler başarılı sayılır. Öğrenci, zorunlu derslerden başarılı olmak zorundadır. Başarısız olunan seçmeli dersler yerine farklı ders alınabilir.

Nasıl Kayıt Olabilirim?

Doktora programlarına başvuruda bulunacak adayların aşağıdaki koşulları sağlamış olması gerekir: a)     Doktora programına başvurabilmek için adayların lisans veya tezli yüksek lisans diplomasına sahip olmaları gerekir. Yabancı ülkelerdeki lisans veya tezli yüksek lisans programını bitirmiş Türk uyruklu öğrencilerin Yükseköğretim Kurulundan denklik belgesi de almaları gerekir. Lisans derecesi ile başvuracak adayların lisans not ortalamalarının 4.00 katsayı üzerinden en az 3.00 veya 100 puan üzerinden eşdeğeri olması gerekir. Tezli yüksek lisans diplomasına sahip adayların yüksek lisans not ortalamasının 4.00 katsayı üzerinden en az 2.75 veya 100 puan üzerinden eşdeğeri olması gerekir.b)    Tezli yüksek lisans diplomasına sahip olan adayların, başvurdukları programın puan türünde ALES’ten en az 55 tam puan almış olmaları gerekir. Dört yıllık lisans diploması ile doktora programlarına başvuran adayların  başvurdukları programın puan türünde ALES’ten en az 80 tam puan almaları gerekir. c)     Doktora programına başvuran adayların YDS’den en az 55 veya Üniversitelerarası Kurul tarafından kabul edilen bir yabancı dil sınavından bu puana eşdeğer bir puan almaları gerekir. Yabancı uyruklu öğrencilerin, ana dilleri dışında İngilizce, Fransızca, Almanca dillerinden birinden YDS’den en az 55 puan veya Üniversitelerarası Kurul tarafından kabul edilen bir yabancı dil sınavından bu puana eşdeğer bir puan almaları gerekir. Anabilim dalı akademik kurulu önerisi ve Enstitü Yönetim Kurulu onayı ile bu dillere ek olarak başka bir dil belgesi de istenebilir.d)    Doktora programına öğrenci kabulünde; ALES puanı, lisans ve/veya yüksek lisans not ortalaması ve mülakat sonucu değerlendirilir. e)    Güzel Sanatlar Fakültesi ile Devlet Konservatuarına öğrenci kabulünde, adı geçen fakülte ve konservatuar mezunlarından ALES puanı istenmez. İlgili anabilim dalı/anasanat dalının önerisi ve enstitü yönetim kurulunun kararı ile yüksek lisans programına kabul için özel koşullar istenebilir.